Visie-model over samen opleiden en professionaliseren
Van ScholenvoordeToekomst naar ScholenvandeToekomst
Van Programma naar Beweging: op weg naar een curriculum voor het opleiden van de aanstaande leraar en voor de professionalisering van de beginnende, ervaren, excellente leraar / docent / onderwijskundig leider. Samen een lerende organisatie willen worden -en zijn- waarin het creëren van denktijd een gewoonte is, nieuwsgierigheid een houding en liefde voor leren de basis.
Waarom dit model en hoe aan de slag?
Binnen het programma ScholenvoordeToekomst staat het versterken van de samenwerking tussen HZ-Pabo en PO-veld centraal. Die samenwerking gaat over samen opleiden en professionaliseren. We hebben we het dan over het curriculum voor de aanstaande leerkracht van 16,8 jaar tot en met de excellente leerkracht van 68 jaar en ouder. Om dat gezamenlijke curriculum vorm te geven, is een gezamenlijke toekomstvisie nodig.
Het model en bijbehorend visiestuk wil – zowel inhoudelijk als procesmatig – een vliegwiel zijn voor doorgaande en verdiepte visieontwikkeling met en van alle betrokkenen, zowel individueel als in teams, in het PO- en Pabo-onderwijs in de regio Zuidwest-Nederland. Tevens wil het basis zijn voor onderbouwde keuzes met betrekking tot het inrichten van het proces rondom samen opleiden en professionaliseren.
Op welke manier kun je met behulp van dit visie-model in gesprek gaan?
Synopsis visie-model: Over leren
Is het je weleens opgevallen dat er tussen de woorden leven en leren slechts één letter verschil zit? Dat kan haast geen toeval zijn. Leven en leren hebben alles met elkaar te maken. Ze lijken ook allebei even vanzelfsprekend te zijn. Zonder dat we onszelf er soms direct van bewust zijn, leven we. Zo is dat ook met leren. Op heel veel momenten door de dag heen ben je bezig met leren. Het is echt waar, leven en leren zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden.
Vormen van leren
Er zijn momenten waarop je heel bewust bezig bent met leren. Je hebt er dan voor gekozen om een boek te pakken of een e-cursus te doen en je neemt nieuwe kennis tot je. Dat noemen we theoretisch leren. Op andere momenten leer je juist doordat je bezig bent met een activiteit of het uitwerken van een project. Je bent dan aan het ervaringsleren. Wanneer je samen leert met anderen, samen nadenkt, praat en dus ook samen verder komt, noemen we dit sociaal leren. Soms leer je binnen vooraf afgesproken kaders (tijd, plaats en duur). Dat noemen we formeel leren. Wanneer we non-formeel leren is het zo dat dit meer open ligt en de uitkomst dus minder vastomlijnd is. Er is sprake van informeel leren wanneer het leren een bijvangst is van eigenlijke activiteit.
Doelen van leren
Als we nog iets verder op het leren inzoomen, komen we er achter dat wanneer je leert je werkt aan drie basisdoelen. Als eerste heeft het leren invloed op wie jij als persoon bent, waar je voor staat en wat jou richting geeft in het leven. Dit is te kenmerken als subjectificatie. Als tweede leer je omdat je meer kennis wilt vergaren, je vaardigheden wilt bijspijkeren of je competenties wilt vergroten. We spreken dan van kwalificatie. Een derde doel van leren is dat je steeds meer deel wilt uitmaken van het grotere geheel en dat je voor jezelf bepaalt wat jouw rol, taak en verantwoordelijkheid hierin is. Dit noemen we socialisatie.
Voorwaarden voor leren
De basis om te komen tot leren is het zijn van eigenaar van het eigen leerproces. Dit eigenaarschap creëer je door jezelf bewust te zijn van een aantal voorwaarden die daarvoor nodig zijn. Vertrouwen hebben in jezelf en de mensen om je heen is de eerste voorwaarde. Dit zorgt ervoor dat je daadwerkelijk tot leren komt. Daarnaast zorgen jouw eigen inspiratie en passie, en die van anderen in jouw omgeving, ervoor dat je manieren van leren kiest die het meest aansluiten bij jouw behoeften op dat moment. Doordat je daarnaast als nieuwsgierige wereldburger in het leven staat ervaar je uitdagingen als kansen. Dit type mensen heeft een houding van openheid ten opzichte van de wereld, zowel ver weg als dichtbij. Leren en leven zijn sociale activiteiten. Beide komen het beste tot hun recht wanneer ze samen worden beleefd.
Beschouwen van leren
Zowel leren als leven zijn processen die we samen doormaken. Als onderdelen van diverse grotere gehelen, zowel in ons privéleven als in ons werkzame leven, leven en leren we in continue verbondenheid met elkaar. Dit stelt ons in staat om ons proces van leven en leren steeds opnieuw te blijven beschouwen. Dat is een proces waarin we samen met de anderen om ons heen optrekken. We bedenken welke doelen we willen bereiken (reflectie), in hoeverre het ons gelukt is om deze te realiseren (feedback) en welke volgende stap er op dat moment van ons wordt gevraagd (feed-forward). Als we ons doel bereikt hebben, en hierop hebben gereflecteerd, gaan we op zoek naar de volgende stap in onze ontwikkeling.
Samen opleiden en professionaliseren zijn een natuurlijke brandstof voor een gelukkig en wijs leven!
Verder lezen over de visie Scholen voor de Toekomst (pdf).
Referenties
- Biesta, G. (2012) Goed onderwijs en de cultuur van het meten. Den Haag: Boom Lemma
- Covey, R. (2010) De zeven eigenschappen van effectief leiderschap, Business Contact
- Dungen, M & Smit, W. (2010) Meerdere wegen naar professionalisering, Ruud de Moor Centrum van OU
- Gardner, H. (2009) Five minds for the future, Harvard Press
- Geldens, J. & Popeuijs, H. (2009) Betekenisvol leren onderwijzen in de werkplekleeromgeving, Garant
- Hattie, J. & Timperley, H. (2007) The power of feedback, Review of Educational Studies, 77 (1), 81-112
- Hargreaves, A. & Fullan, M. (2012) Professional Capital: transforming teaching in every school, Teacher college press
- Jarvis, P. (2006) Towards a comprehensive theory of human learning. London, New York: Routledge
- Jutten, J. (2007) Natuurlijk leren: systeemdenken in een lerende school, Tweede, geheel herziene druk Natuurlijk Leren, Echt
- Jutten, J. (2006) De systeemdenker in actie: leiding geven in een lerende school, Natuurlijk Leren, Echt
- Korthagen, F.A.J. (2014) Een softe benadering van reflectie werkt niet, Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 35(1), 5-24
- Nussbaum, M. (2011) Niet voor de winst, Ambo/Anthos
- Ryan, R.M.; Deci, E.L. (2000) Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, Vol 55(1), 68-78
- Scharmer, O. (2008) Theory U, San Francisco, CA; Berrett-Koehler Publishers
- Seligman, M.E.P. (2011) Flourish, Free Press, New York
- Senge, P. (1992) De vijfde discipline: de kunst en praktijk van de lerende organisatie, Scriptum Books, Schiedam
- Wheatley, M.J. (2012) So far from home, San Francisco, CA; Berrett-Koehler Publishers