Inleiding

Toerisme en Zeeland zijn al vele jaren onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het aantal bezoekers in onze provincie groeide gestaag in de afgelopen jaren en daarmee ook het belang van de sector voor de Zeeuwse economie en de samenleving. De groei van toerisme brengt ook uitdagingen met zich mee: door het toenemende gebruik van onder andere ruimte en hulpbronnen komt er steeds meer druk te liggen op de omgeving en de samenleving. Om de negatieve effecten van toerisme tegen te gaan of in ieder geval te beperken lijkt het steeds duidelijker dat ‘business as usual’ geen optie meer is. Waar het huidige verdienmodel vooral toegespitst is op groei in massa en volume lijkt dit niet langer wenselijk. Ondernemers in toerisme zullen rekening moeten houden met de effecten van hun bedrijfsvoering op mens, milieu en maatschappij om de balans op een bestemming in tact te houden. Dit vraagt om nieuwe verdien- en businessmodellen: modellen die bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van zowel milieu, samenleving als de economie.

Belangrijke voorkennis is dat de waarde van toerisme en recreatie verder gaat dan alleen de vertaling in directe economische waarde. Dit wordt duidelijk uit het onderzoek ‘De Maatschappelijke waarde van Toerisme en Recreatie’ uitgevoerd door CELTH (Centre of Expertise Leisure Tourism & Hospitality) in opdracht van Gastvrij Nederland.

Het onderzoek

Basis van dit onderzoek is een grondige verkenning van de literatuur naar het businessmodel in algemene zin en naar duurzame businessmodellen in het bijzonder. Dit onderzoek spitste zich toe op wat duurzame verdienmodellen zijn en welke vormen zijn terug te vinden in de literatuur. Uit dit onderzoek is naar voren gekomen dat business modellen die inspelen op een specifieke uitdaging (zoals duurzaamheid) typische kenmerken en patronen vertonen. Dergelijke patronen noemen we ook wel ‘archetypes’. Waar de archetypes van duurzame business modellen voor de industrie relatief goed beschreven zijn, bleek er echter maar een beperkte hoeveelheid literatuur beschikbaar over archetypes in de toeristische sector.

Vanuit deze constatering zijn de onderzoekers gaan bouwen aan een instrument om de archetypen voor duurzaamheid in de toeristische industrie te beschrijven. In de huidige rapportage is hiervoor de basis gelegd. Doorontwikkeling zal in 2023 plaatsvinden.