Van wij-zij naar ons
Door o.a. klimaatwijzigingen is de sense of urgency voor een duurzame samenleving aanwezig. Het is geen optie meer, maar bittere noodzaak. Duurzaamheid kent vele facetten: woning, zorg, herbruikbare goederen (circulaire economie). Dit is geen taak die de overheid alleen kan aanpakken, niet gewenst, maar ook niet meer mogelijk. De tijden zijn veranderd. Door opkomende economieën, klimaatwijzigingen, en problematiek als vergrijzing komt de verzorgingsmaatschappij die we kennen, of liever gezegd, kenden, steeds meer onder druk te staan. De overheid is niet meer in staat deze uitdagingen alleen te adresseren. Daarvoor zijn de (financiële) middelen ontoereikend waardoor burgerparticipatie een noodzakelijk gegeven is.
Bezuinigen is logisch, noodzakelijk. Leg het dan ook zo uit. (anoniem)
Burgerparticipatie is geen doel op zich, maar een noodzakelijk middel voor het groeien naar een duurzame samenleving. Sommigen zien burgerparticipatie als een ordinaire bezuinigingsmaatregel in de zin dat de overheid taken afstoot naar de burger. Dit is niet de intentie van de overheid. Echter zonder een heldere visie te geven op burgerparticipatie is deze kijk op de zaak goed invoelbaar: "Ik heb recht op goede zorg omdat ik mijn hele leven hard mijn steentje heb bijgedragen" is dan het veel gehoorde argument. Maar met beperkte middelen gaat deze vlieger niet meer op.
Besluiten worden genomen achter het bureau, gebaseerd op portemonnee. (anonieme inwoner)
Een nieuwe visie op burgerparticipatie is gewenst. We moeten naar een samenleving toe waar we op een slimmere manier elkaars kwaliteiten gaan benutten. Het individu draagt bij aan de samenleving waar hij ook deel vanuit maakt. Niet als beperking op individuele vrijheden en rechten, maar vanuit de holistische gedachte dat we door samenwerking meer tot stand kunnen brengen. Het geheel (samenleving) is dan meer dan de som der delen (individuen). Overigens, de samenleving is niet alleen een verzameling burgers, ook de overheid en het bedrijfsleven behoren tot de samenleving. De "wij-zij" tegenstelling tussen overheid en burger wordt verlaten en maakt plaats voor een "door ons" insteek. De consequentie hiervan is dat burger en overheid (meer) op gelijke voet komen te staan: burgerkracht met burgermacht. Er is dan sprake van burger- en overheidsparticipatie.
Zover zijn we nog niet. De idee dat we een transitie moeten maken van een wij-zij (inwoner versus overheid) naar een door ons vormgegeven samenleving is nog niet bij iedereen gevoeld of doorleefd, zowel bij de overheid, bij de inwoner en bij zorg- en andere faciliterende organisaties. Een veelzeggend voorbeeld is dat bij de overgang van Porthos van min of meer zelfstandige organisatie naar onderdeel van de gemeente Sluis daarmee ook het email-domein is veranderd naar die van de gemeente Sluis. Porthos medewerkers geven aan dat ze nu door sommige burgers worden gezien als één van hen.
Niet alleen is er sprake van een wij-zij tegenstelling tussen overheid en burger in de gemeente Sluis. Nu Porthos onderdeel is geworden van de gemeente is er sprake van twee bloedgroepen (Porthos en gemeente) en vier clusters (WMO, werk en inkomen, leefbaarheid en burgerparticipatie, jeugd). Zoals gebruikelijk in reorganisaties, levert dit spanningen op. De afstemming tussen bloedgroepen/clusters loopt nog niet goed. De één is gericht op hulp verlenen, met de klant centraal en de ander verleent diensten, met 'wet is wet' als uitgangspunt.
Ook de relatie tussen met andere (zorg)organisaties loopt nog niet vlekkeloos. Regierol ligt in principe bij de gemeente. Deze rol is gedelegeerd naar Porthos. Er is echter een grijs gebied in regievoering tussen Porthos en (zorg)instanties, met als gevolg dat de één gezin, één plan, één regisseur insteek nog niet goed van de grond komt. Er wordt dan ook gepleit voor een meer integrale aanpak:
- betere ketenintegratie, bijvoorbeeld Huisarts Informatiesysteem laten aansluiten op WMO systeem;
- POH van een huisarts en Porthos hebben veel overlap. maak één team. Personeel en huisvesting in de wijk organiseren.;
- zoek naar nieuwe manieren om met het kanaliseren van geldstromen om te met zorgverzekeraars als CZ.
Een proces moet op gang worden gebracht om toe te groeien naar nieuwe rollen voor iedere betrokkene: burger- en overheidsemancipatie. Een heldere, transparante visie is dan gewenst. Een zeer goede aanzet is gedaan in de integrale structuurvisie, maar nu nog de slag om in gezamenlijkheid de duurzame samenleving vorm te geven. Zoals duidelijk blijkt uit bovengeschetste problemen kan het vertrekpunt niet meer een individuele organisatie zijn, maar zal de samenwerking moeten worden gezocht met de klant centraal.
