Collega's
Als een werknemer kanker heeft kan dit ook een behoorlijke impact hebben op de collega’s van deze werknemer, afhankelijk van hoe intensief mensen met elkaar samen werken en hoe de onderlinge contacten zijn. Wat ook meespeelt is in hoeverre collega’s hierdoor geraakt worden of er persoonlijk mee geconfronteerd worden, bijvoorbeeld doordat ze het van dichtbij al eens hebben meegemaakt.
Diagnosefase
In de fase waarin de werknemer de diagnose kanker krijgt zullen collega’s hierover op een gegeven moment geïnformeerd dienen te worden. Het is aan de persoon met kanker zelf om te bepalen of hij de collega’s zelf op de hoogte wilt brengen of dat hij liever heeft dat de leidinggevende dit doet. Daarnaast bepaalt hij zelf ook hoe open hij erover wilt zijn en wat hij wel en niet wilt delen. Als collega’s is het belangrijk de wens van de persoon met kanker hierin te respecteren.
Open communiceren
Voor de collega’s kan het enorme schok zijn en ze zullen niet altijd goed weten hoe richting de persoon met kanker te reageren. Door als collega open te zijn en eerlijk te zeggen dat je niet goed weet hoe je moet reageren kun je de spanning weg halen. Je kunt bijvoorbeeld zeggen dat je erg geschrokken bent en veel aan je collega moet denken (bron:kanker.nl)
Je kunt de zieke collega ook gewoon vragen waar hij behoefte aan heeft. Wil hij wel over zijn ziekte praten of juist niet en hoe kun je hem steunen tijdens zijn ziekte. (bron: untire.me)
Wat ook kan helpen is om er met andere collega’s over te praten en proberen uit te vinden waar anderen mee zitten, ook dit kan helpen om beter met de ziekte van je collega om te gaan.
Een valkuil voor collega’s kan zijn om zoveel mogelijk werk en taken van een zieke collega over te nemen. Goed bedoeld maar het kan volledig tegen de wensen van de zieke collega ingaan waardoor deze het gevoel kan krijgen niet meer als volwaardige collega te worden gezien. De behoefte en wensen van de zieke collega dienen voorop te staan. Geef je zieke collega de ruimte om de eigen regie te behouden en ga samen op zoek naar wat het beste werkt in het contact op de werkvloer.
Behandelfase
In deze fase is het onderhouden van contact en betrokkenheid tonen vanuit de kant van de werkgever van groot belang. Collega’s hebben hierin een belangrijke rol. Door in contact te blijven en een collega met kanker te blijven betrekken bij het werk, zal de drempel om na de behandelingen weer aan de slag te gaan (of aan de slag te blijven tijdens de behandelingen) veel lager zijn. Welke manier het beste werkt is voor iedereen verschillend. De ene persoon zal het fijn vinden als collega’s regelmatig op bezoek komen, de ander heeft genoeg aan regelmatig telefonisch contact of via kaartjes en de mail. Het bespreekbaar maken en vragen aan de persoon met kanker wat hij fijn vindt helpt enorm. En tussentijds ook vragen of de gekozen werkwijze nog steeds goed voelt!
Naast de emotionele en relationele kant, is er uiteraard ook een zakelijke kant. Het werk moet doorgaan en taken zullen wellicht overgenomen moeten worden door collega’s. Uiteraard speelt ook de leidinggevende hierin een rol, maar het kan heel helpend zijn voor de persoon met kanker om als collega’s onderling goede afspraken te maken over het herverdelen/overnemen van taken. Als de persoon met kanker weet dat hij zich op dat punt niet druk hoeft te maken, kan hij zich nog beter focussen op behandeling en herstel.
Als een collega met kanker ervoor kiest (en kan kiezen) om zoveel mogelijk aan het werk te blijven tussen de behandelingen door zullen er ook afspraken gemaakt moeten worden en is het belangrijk om voortdurend met elkaar in gesprek te blijven. Het verloop van het behandelingsproces kan grillig en onvoorspelbaar zijn wat ver vooruit plannen onmogelijk maakt. De ene dag kan iemand zich redelijk goed voelen, de volgende dag totaal niet. Dan is het belangrijk dat, mocht het nodig zijn, collega’s kunnen bijspringen in de werkzaamheden van de collega met kanker. Open communicatie kan hierbij helpen, weet als collega’s dat, hoe zeer iemand ook aan het werk wil blijven, het kan zomaar veranderen. Als je je als collega’s hiervan bewust bent en dat goed bespreekbaar maakt binnen je team bijvoorbeeld, kun je hier op voorbereid zijn en komt je niet voor verrassingen te staan.
Fase terugkeer naar werk
Als de behandeling achter de rug is komt terugkeer naar werk weer in beeld. De bedrijfsarts adviseert hoe de re-integratie vorm gegeven kan worden waarna de werkgever samen met de werknemer een plan maakt voor re-integratie. Hierin komt bijvoorbeeld te staan met welke werkzaamheden zal worden gestart en voor hoeveel uren. De collega’s op de werkvloer spelen hierin ook een belangrijke rol: hoe kunnen zij bijdragen om de re-integratie te bevorderen?
Het is goed om te weten als collega’s dat, ook al zijn de behandelingen voorbij, dit niet automatisch betekent dat de zieke collega weer helemaal de oude is. Niet alleen op sociaal-emotioneel vlak maar op ook fysiek. Zo hebben veel kankerpatiënten last van vermoeidheid, geheugenproblemen, concentratieproblemen, verminderde lichamelijke conditie en zenuwpijn. Dit beperkt hen vaak ernstig in hun werkvermogen. Ook hier geldt dat communicatie een belangrijke sleutel is voor een goede re-integratie van je zieke collega.
Onthoud (bron: https://untire.me/docs/Untire-WerkenKanker-Collega.pdf)
- Kanker zal in de meeste gevallen het werkvermogen van je collega inderdaad aantasten, maar dit betekent niet dat hij/zij geen toegevoegde waarde meer kan leveren aan de organisatie. Behandel hem of haar dan ook als volwaardige collega. Ga met hem of haar om zoals je met ieder ander op de werkvloer om zou gaan ténzij er expliciet andere afspraken zijn gemaakt.
- Vertrouw erop dat je collega zelf of via de leidinggevende zal aangeven als iets niet lukt of kan.
- Probeer opmerkingen als “Je ziet er goed” of “fijn dat je weer helemaal de oude bent” te voorkomen. Een herstellende collega kan er misschien goed uitzien maar zich van binnen nog helemaal niet goed voelen. Herstellen van kanker(behandeling) is complex en kost vaak veel tijd. Het zal er niet uitzien als een stijgende lijn maar eerder als een lijn dat veel pieken en dalen kent. Probeer hier rekening mee te houden en stel je verwachtingen bij. Wat je wel kunt vragen is: “Je ziet er goed uit, maar voel je je ook goed?” of “Hoe gaat het nu/vandaag met je?”
- Probeer de behoeften van je collega vooral niet zelf in te vullen of te raden. Door de behoeften van je collega na te vragen en eventuele aannames die je hebt te checken, kun je de samenwerking en werkrelatie met je collega waarborgen en help je hem/haar om haar werk-rol weer eigen te maken.
Opmerking: we hebben geen interviews afgenomen bij collega’s van werknemers met kanker. Er zijn dan ook geen quotes van hen terug te vinden, wèl van werknemers over hun collega’s. Misschien de moeite waard om er een paar in dit deel op te nemen?