DC 00039

Krapte op de Zeeuwse arbeidsmarkt

Binnen veel sectoren in Zeeland is er arbeidsmarktkrapte. Het UWV (2022) benoemd verschillende oorzaken voor deze krapte, zoals:

• Vergrijzing: het aantal ouderen in de totale bevolking neemt toe, waardoor het aantal pensioengerechtigden stijgt en het aantal werkenden afneemt;
• Mismatch door veranderende arbeidsmarkt: er zijn op dit moment relatief veel mensen waarvan het profiel niet (helemaal) aansluit op de bestaande vacatures;
• Deeltijdwerk: er zijn veel werknemers met een deeltijdcontract. 

Verschillende partijen doen onderzoek naar het verschil in vraag en aanbod op de arbeidsmarkt en de verschillen hierin. Voorbeelden van partijen zijn het Centraal Bureau voor de Statistiek, het Sociaal en Cultureel Planbureau en het UWV.

Ook de vrijetjidssector in Zeeland kampt met een krapte op de arbeidsmarkt. Naast de bovengenoemde oorzaken zijn er ook oorzaken te benoemen die meer van toepassing zijn binnen de vrijetijdssector.

Verschillende oorzaken krapte

Naast de oorzaken voor de krapte op de arbeidsmarkt die voor vele sectoren in Zeeland gelden zijn er voor de vrijetijdssector ook nog een aantal specifieke oorzaken aan te wijzen. Dit zijn ondere andere:

Groei van toerisme in de regio

De groeiende populariteit van Zeeland als vakantiebestemming en de toenemende vraag naar recreatieve activiteiten* van zowel inwoners als bezoekers zorgt voor een grotere behoefte aan personeel bij toeristische bedrijven. Zo nam in de periode 2012 - 2020 het aantal bedrijven in de sector elk jaar toe (NBTC Arbiedsmarktmonitor, 2022). Er zijn echter niet voldoende gekwalificeerde kandidaten beschikbaar om aan deze vraag te voldoen.

*dashboard groei van toerisme Zeeland of bij dikgedrukte letters een link plaatsen*

Seizoensgebondenheid

Het toeristisch seizoen wordt steeds langer in Zeeland, maar blijven pieken en dalen in bezoekersaantallen blijven bestaan. In het hoogseizoen (begin juli tot en met eind augustus) en in vakantietijd hebben bedrijven in de toeristische sector vaak extra werknemers nodig om aan de stijgende vraag te voldoen. In deze periode hebben bedrijven dan ook meer behoefte aan werknemers, maar voor verschillende bedrijven is het een uitdaging om deze werknemers jaarrond werk te bieden. Een gebrek aan jaarrond werk en het daarbij behorende vaste inkomen kan werknemers afschrikken om voor een baan in de vrijetijdssector te kiezen.

In- en uitstroom van talent

Mede als gevolg van de seizoensgebondenheid in de vrijetijdssector is er een hoge arbeidsmobiliteit in de sector. Een hoge arbeidsmobiliteit betekend dat een hoog percentage medewerkers elk jaar nieuw de sector instroomt, maar dat ook elk jaar de uitstroom weer hoog is. Een hoge instroom per jaar betekend dat veel nieuw talent de sector binnen komt. Dat is erg positief. Aandachtspunt is het binden en daarmee behouden van dit talent om de uitstroom uit de sector te verminderen.

Afname aantal studenten

Steeds minder jongeren kiezen voor een opleiding of baan in de toeristische sector, wat resulteert in een beperkter aanbod van gekwalificeerde werknemers. Oorzaken die worden benoemd voor de afname van de aantrekkingskracht van de sector zijn redenen als mindere beloning, beperkte secundaire arbeidsvoorwaarden en een beeld van gebrek aan carrièremogelijkheden. Bovenop het feit dat de instroom in het onderwijs vermindert, is ook een stijgende trend te zien in het aantal schoolverlaters: steeds meer studenten verlaten opleidingen in toerisme vroegtijdig. Dit kan zijn, omdat zij een andere studierichting aantrekkelijker vinden, maar ook veel jongeren vertrekken van de opleidingen omdat hen vroegtijdig een baan wordt aangeboden in het bedrijfsleven en zo zonder diploma aan de slag gaan. Steeds vaker werken onderwijsinstellingen samen om jongeren te interesseren voor een opleiding en baan in de toeristische sector. Door middel van stages en leerwerkplekken kunnen jongeren ervaring opdoen in de sector en zo ontdekken hoe leuk en afwisselend het werk kan zijn.

*dashboard HZ en Scalda met studentenaantallen (op te vragen bij deze instellingen)*

Imago

Het imago van een sector kan invloed hebben op hoe aantrekkelijk deze is voor werknemers. Voor de vrijetijdssector geldt dat niet altijd positief tegen het imago wordt aangekeken. Minder positieve aspecten die worden benoemd bij de sector zijn lange werkdagen, onzekere werkschema's, mindere salarissen en arbeidsvoorwaarden dan in andere sectoren in Zeeland. Natuurlijk zijn er ook veel positieve dingen te benoemen! Positieve aspecten van het imago zijn onder andere het werken in een dynamische en gastvrije omgeving en het contact met mensen van over de hele wereld. Werken aan het verbeteren van het imago om meer arbeidskrachten aan te trekken is mogelijk door aandacht te besteden aan de werkomstandigheden, het bieden van aantrekkelijke salarissen, het bieden van opleidings- en groeimogelijkheden, en het benadrukken van de positieve aspecten van het werken in de sector, zoals de mogelijkheid om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en internationale ervaring op te doen.

Overige voorwaarden (o.a. mobiliteit en huisvesting)

Naast genoemde oorzaken hebben ook factoren die niet direct toe te schrijven zijn aan de sector invloed op de arbeidsmarkt in toerisme. Dit worden ook wel randvoorwaarden genoemd. Randvoorwaarden zijn onder andere mobiliteit en huisvesting. Zo heeft Zeeland in vergelijking met regio's zoals de randstad een beperkt aanbod in openbaarvervoer. Hierdoor zouden potentiële medewerkers ontmoedigd kunnen worden om te kiezen voor een baan in toeristische gebieden die beperkt bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Daarnaast is de beschikbaarheid en betaalbaarheid van woningen van invloed op het aantal beschikbare arbeidskrachten in Zeeland: het niet vinden van een betaalbare accommodatie en de beperkte mogelijkheden van tijdelijke huisvesting kunnen een barrière zijn voor werkgevers en werknemers.

Leestip: Verschillende partijen op zowel regionaal als nationaal niveau zetten zich in voor een aanpak van de huidige arbeidsmarktuitdagingen. Een van de initiatieven waarbinnen dit gedaan wordt is het Hospitality Pact. Lees hier meer over deze projecten:

+ korte samenvatting Zeeuwse Hospitality Pact incl. lees meer over dit project

+ korte samenvatting nationaal Hospitality Pact incl. lees meer over dit project

Referenties

• Arbeidsmarkttransities in Nederland: een overzicht, Centraal Bureau voor de Statistiek, 1 januari 2019.
• Arbeidsmarktmonitor NBTC, Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen, 1 januari 2023.
• SCP- Dossier veranderende arbiedsmarkt, Sociaal en Cultureel Planbureau, 6 juli 2022.
• UWV arbeidsmarktinformatie, UWV, 1 april 2023.