IKH S3/nl

Overzicht

Gedurende je hele ziekteperiode zullen er herhaaldelijk momenten zijn waarop je werkafspraken moet maken met je werkgever.  

Al snel nadat je werkgever op de hoogte is gebracht van je diagnose zal je aan moeten geven hoe je de komende periode met je werk wilt omgaan. Meestal weet je dan nog niet hoe jouw behandelplan eruit gaat zien. Hoe maak je afspraken met je werkgever terwijl er nog zoveel onduidelijk is? Een vraag die ook tijdens de behandeling en zelfs daarna nog regelmatig terugkeert. Iedere keer dat er iets verandert in je situatie moeten de werkafspraken worden bijgesteld of volledig worden herzien.  

Handelingsopties

In kleine stappen

Het is moeilijk om ver vooruit te kijken zolang het behandelplan nog onduidelijk is of zolang je nog geen idee hebt wat de effecten van de behandeling zullen zijn. Werkafspraken kunnen niet meteen voor een langere termijn worden vastgelegd. De omstandigheden dwingen jou en je werkgever om in kleine stappen te denken en te handelen.

Werknemer: “In het ziekenhuis gaat alles stapje voor stapje. Ja, maar wat dan als…Dat bekijken we allemaal later wel. Dat vond ik wel lastig want ik kon tegen mijn leidinggevende ook niet zeggen van zo, zo en zo gaat het lopen”.

Werknemer: “Ik heb de eerste keer aan de oncoloog gevraagd: denk je dat ik kan werken als ik chemo krijg? En toen zei ze: ‘Dat mag maar ik heb nog nooit iemand gezien die dat deed.’ En daar was het eigenlijk wel mee klaar”

Verwijzing naar rol oncoloog

Werknemer: “Ik denk dat je aan het begin van het proces duidelijk moet maken dat het stap voor stap gaat. Ik vroeg in het ziekenhuis ook steeds: en dan? wat gebeurt er daarna? Nee zei ze, dat hoor je dan wel weer. Stap voor stap. Dat vond ik heel irritant, maar het is wel zoals het is dus ik denk dat je dat ook wel heel duidelijk moet communiceren.”

Werknemer: “Ik wist van oké ik krijg chemo en dan had ik dat alvast opgezocht op internet en dan zei ik wel op mijn werk van ja ik weet het nog niet zeker, maar ik lees dat je bij mijn diagnose vaak 16 kuren krijgt. Alvast een beetje voorbereiden zodat ze dat weten. Ik wilde het dan wel op mijn werk vertellen dus maakte er zelf een verhaal van, dat is niet handig. Je kan dan beter ook maar stap voor stap gaan.”

Concrete afspraken maken over wat er wel kan

Zolang je in onzekerheid verkeert over het verloop van de behandeling wil dit niet zeggen dat je geen werkafspraken kunt maken. Je komt makkelijker tot concrete afspraken met je werkgever als jullie beiden kijken naar wat er (nog) wel mogelijk is. 

Werknemer: “Ik denk dat het belangrijk is dat je concrete informatie geeft en concrete afspraken maakt. Ik denk dat dat heel belangrijk is. Dan gebeuren er ook geen dingen die niet prettig zijn. Dan is het helder voor beide partijen wat er wordt verwacht. Als je dat duidelijk naar elkaar kan communiceren neem je denk ik al veel teleurstelling, twijfel en onzekerheid weg.”

Werknemer: “Want ja, voor mijn gevoel had ik nog niks, ja je hebt wel een rare uitslag gehoord maar je bent nog gewoon, ik voelde niks. Dus dan ga je gewoon weer werken.”

Werknemer: “Ik heb gelijk aangegeven dat als ik kon ik nog wel wat wilde doen. Mijn werkgever gaf aan dat het niet handig was om mijn eigen werk te doen want dat moest gewoon doorgaan. Dan had ik me niet vrij gevoeld om thuis in bed te kruipen als het niet ging. Dus wij hebben toen als een soort van vanzelfsprekendheid afgesproken dat mijn werk werd overgenomen, maar wat je wel kan doen is dit en dit en dit. Ik bel je even van tevoren zei zij, als ik iets heb, en dan kan jij aangeven wat je wilt doen.”

Werkafspraken maken is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de werknemer en de werkgever. Daarbij is het wel heel fijn als de leidinggevende aanvoelt waarmee de werknemer geholpen is.

Werknemer: “Op het werk geven ze mij alle vrijheid. Er is niemand die tegen mij zegt: 'je moet dit of je moet dat’. Ze zijn ook beschermend. Ze denken mee over wat voor mij het beste is. Maar dat komt ook omdat ik eerlijk ben naar hen toe. En ze weten ook dat ik er geen misbruik van maak. Dus het werkt langs twee kanten.” 

HR-adviseur: “De rol van de leidinggevende is op dat moment gewoon heel belangrijk. Van, kan hij in gesprek blijven met zn medewerker, kan die goed onderzoeken waar de behoefte ligt bij de medewerker, wat kunnen we vragen, wat kunnen we niet vragen, en ook aandacht geeft voor dat stukje contact in het team.”

Werknemer: “Als je niet kan werken ook prima. Dat je in het begin alle tijd en ruimte krijgt. Je krijgt dan chemo een behandelplan. Je hebt helemaal geen idee hoe je daar dan weer op gaat reageren. Ik vond het zelf wel mooi vanuit mijn werkgever dat als je wilde werken dat dat oké was. Dat je duidelijk de boodschap krijgt dat niets hoeft.”

Kennis verwerven over rechten en plichten

In de Wet verbetering Poortwachter zijn regels opgenomen waar de zieke werknemer en de werkgever zich aan moeten houden. Het is gebruikelijk dat de HR-adviseur de medewerker hierover informeert.

HR-adviseur: "Heel veel mensen vinden die wet verbetering poortwachter moeilijk en ingewikkeld, maar eigenlijk valt dat wel mee, maar je moet mensen wel bij de hand nemen daarin. Ik vind niet dat je kunt verwachten dat de werknemer daar regie in neemt. Dat vind ik echt wel een taak van de werkgever."

Veel werknemers worden pas over hun rechten en plichten geïnformeerd als ze al langere tijd ziek zijn. Soms gebeurt dit pas tegen het einde van het eerste ziektejaar. Gezondheid- en werkexperts vinden het belangrijk dat werknemers deze informatie eerder krijgen en als het nodig is daarin worden begeleid.

Gezondheid- en werkexpert: "Een werknemer heeft natuurlijk ook in het kader van Wet Verbetering Poortwachter zijn verplichtingen, net als de werkgever. De werknemer moet zich beseffen wat de Wet Verbetering Poortwachter inhoudt. Daar worden ze vaak mee overrompeld bij de oncoloog. Ze gaan dan een oncologie verpleegkundige vragen denkt u dat ik nog kan werken, dat kan zij eigenlijk niet bepalen."

Gezondheid- en werkexpert: "Ik denk zelf dat als je goed snapt hoe de wet in elkaar zit dat dat ook inzicht geeft in hoe je rol en rechten en plichten daarin verweven zitten. Ja, mits je daar goed in begeleid wordt. Ik zie dat mensen met een ontzettend chemo brein zitten en dat informatie sowieso lastig is. Ik denk dat situaties uitschrijven dat dat zo specifiek is. Ik denk dat dat teveel en te uitvoerig wordt als je daar iedereen mee wilt hebben. Ik denk dat mensen zo vol zitten met van alles en nog wat dat ze iets meerdere keren moeten lezen voor het binnenkomt en nog niet weten wat het voor hen betekent. Daar is begeleiding bij nodig."

Gedurende jouw re-integratietraject kan de relatie met je werkgever wel eens veranderen. Zeker als de samenwerking niet (meer) prettig verloopt is het belangrijk om te weten wat jouw wettelijke rechten en plichten zijn en die van je werkgever.

Gezondheid- en werkexpert: "Mijn ervaring is dat mensen helaas onder druk gezet worden door de werkgever of te horen krijgen ik kan niks meer met jou want je bent ziek of het gevoel hebben dat ze weggewerkt worden. Ze vinden het lastig om dan eisen te stellen of voor zichzelf op te komen, ze zijn al lang ziek geweest waardoor ze zich schuldig kunnen voelen. Met name rechten en plichten zijn belangrijk om aan te geven. Dit biedt houvast."

Een deskundige raadplegen

Een deskundige raadplegen kan zowel in het belang van de werknemer als in het belang van de werkgever zijn.

HR-adviseur: "Ik ben erachter gekomen dat de begeleiding anders is. Je kan iemand met kanker niet hetzelfde begeleiden als iemand met een gebroken been of als iemand die even niet zo lekker in z’n vel zit. Dat is een heel ander proces. Al ziet het UWV het misschien niet zo, maar jij en ik werken staan direct naast die medewerker of die leidinggevende om te ondersteunen. Er komt heel veel emotie bij kijken en dat maakt het volkomen anders. Minder tastbaar, en dan is echt elk mens anders."

Werknemer: "Ik vind eigenlijk dat er voor spoor 1 veel betere begeleiding moet zijn, bijvoorbeeld ook een job coach. Een onafhankelijk persoon waar je je emoties bij kwijt kan, waar je vragen kan stellen. Mijn werkgever heeft voor spoor 1 heel weinig gedaan."

Veel leidinggevenden zijn onervaren in het begeleiden van werknemers met kanker. Ze kunnen zich daar onzeker over voelen.

Gezondheid- en werkexpert: "Maar hoe vaak hoor jij dat een werkgever onzeker is? Dat is ook het mooie, want ik word vaak ingeschakeld als er iemand met kanker is. Ze zijn bang dat ze het verkeerde zeggen en niet empathisch genoeg zijn. Daar zitten nog veel trainingsmogelijkheden."

Gezondheid- en werkexpert: "Veel werkgevers willen zekerheid zoeken dus dan gaan ze naar de harde kant kijken. Wat er feitelijk moet vanuit de wet poortwachter, daar gaan ze zich achter verschuilen."

Een expert hoeft niet pas ingeschakeld te worden als zich problemen voordoen. Een expert kan ook helpen om problemen te voorkomen.

Gezondheid- en werkexpert: "Helaas heb ik het ook anders mee moeten maken, dat je iemand spreekt die zegt wil je na zes maanden nog eens een papiertje tekenen. Dan mis je die warmte daarin en ook dat je nog van waarde bent voor dat bedrijf. Nu heb je meer ik heb dit, ik hoor niemand meer, ik zie niemand meer, hoe ben ik dan nog van waarde? Hoe moet ik dan nog bijdragen terwijl ik al zoveel energie in mezelf moet steken? Op dat moment is er een case en care manager, dat dekt de lading wel. De Wet verbetering poortwachter is een feit, daar moeten we naar handelen, maar hoe kunnen we daar al in beweging in zijn ook in het eerste ziektejaar? Soms weten mensen nog niet eens dat hun salaris naar beneden gaan. Ik denk dan jullie staan blanco aan dat padje en het loopt al een jaar."

Gezondheid- en werkexpert: "Mijn missie is, naast mensen zelf hun kracht terug laten vinden, dat ik eigenlijk ook hoop dat mensen vooral zo vroeg mogelijk in het traject weten dat ze hulp kunnen inschakelen. Dat is wat ik heel vaak van mensen terug hoor. Dat ze dat eigenlijk niet wisten. Dat ze in een traject van behandelingen zaten en dat daarna pas de klap komt en dat dan in een wirwar van netwerk en gezondheidsorganisaties terecht komen, hulp willen, maar mijn God niet weten waar ze terecht kunnen. Dan gaan ze online en verzanden ze ook in van alles dus ik wil heel graag ook mijn steentje bijdragen in het makkelijker maken voor hen om te weten waar ze hulp kunnen krijgen, hoe en dan te kunnen kiezen wat het beste bij hen past."

Afspraken bijstellen

De terugkeer naar werk gaat met ups en downs. Als er iets verandert in je situatie kan dat betekenen dat werkafspraken moeten worden bijgesteld.

Werknemer: “En ja, ik was niet ziek. Tenminste, ik voelde mij niet ziek. Het is alleen maar van die foto's dat ze zeggen je bent ziek. Maar ik voelde niks. Dat is heel raar. En dan, weet je, op een gegeven moment beginnen die behandelingen en ja, daar word je ziek van. Je denkt ik voel me prima maar je gaat ziek worden van de behandelingen.”

HR-adviseur: "Als je de afspraken in het begin maakt en je bent klaar met de chemo is het goed om weer met elkaar om tafel te gaan en opnieuw werkafspraken te maken. Het is niet iets dat alleen bij de werkgever ligt. Je hebt als werknemer ook een brengplicht. Dat je het laat weten als er een verandering is in de situatie."

HR-adviseur: "Het gaat steeds over de communicatie tussen alle betrokkenen. Dat de persoon die het betreft zich bewust wordt van het belang van die communicatie. Uiteindelijk is de persoon die het betreft toch de centrale persoon die gaat bepalen hoe het verloopt. Van collega’s kan je wel wat verwachten, maar uiteindelijk ligt het aan de persoon zelf. Als die persoon proactief is loopt het veel beter dan wanneer die persoon in de afwachtende rol gaat zitten en van ieder ander wat verwacht."

Adviezen

Wat wil je zelf?

Er is veel om over na te denken; het is moeilijk om te overzien wat belangrijk is en welke beslissingen voor jou de juiste zijn. Je hebt misschien de neiging om je volgzaam op te stellen, maar wat wil je zelf?

Werknemer: "Maar ik denk echt als iemand had gezegd, goh hoe gaat het? Wil je naar je werk? Hoe kunnen we dat vorm gaan geven? Dat was al helpend geweest."

Werknemer: "Ik heb best wel een sterke binding met mijn werk en een groot verantwoordelijkheidsgevoel, maar ik heb de eerste week niets gedaan omdat ik wilde ervaren hoe ik me voelde na chemo. Ik ben echt alleen maar de vrijdag voordat ik de maandag die chemo kreeg gegaan op het moment dat ik me beter voelde, maar dat zijn niet heel veel dagen geweest."

Werknemer: "Ik ben wat dat betreft een beetje assertief denk ik, maar ik heb gewoon altijd  de touwtjes zelf in handen genomen. Ik gaf aan dit wil ik, dit kan ik en als ik dat niet meer kon was het ook prima. Wat ik bleef doen was roostervoering, want dat kon niemand van mijn team en dat vonden ze ook prima dat ik bleef doen."

Open communicatie

Hoe beter je werkgever op de hoogte wordt gehouden van de ontwikkelingen m.b.t. je ziekte en je functioneren, hoe makkelijker het voor je werkgever wordt om met je mee te denken.

Werkgever: “Er ligt een verantwoordelijkheid in ieders rol, ook bij de medewerker zelf die de diagnose heeft gekregen. Hoe moeilijk zo’n diagnose ook is en hoe hard zo‘n diagnose in het begin ook binnenkomt, natuurlijk zeker als je nog niet weet wat de prognose gaat zijn. Maar ik zie wel als daar vanuit die persoon de communicatie komt van ‘joh laat me even met rust de komende weken want ik moet dit even zelf een plaatsje geven of ik heb behandelingen en dan voel ik me niet fijn dus ik wil echt even een paar weken met rust gelaten worden ik kom weer in de lucht als het weer beter gaat’. Als die communicatie vanuit de persoon er is dan zie je ook dat het toch allemaal wat beter in te schatten is en dat de collega’s weten waar ze aan toe zijn.” 

HR-adviseur: "Dat die medewerker zich realiseert dat die steeds het centrale punt is in het geheel. Ik denk dat dat inderdaad toch wel verschilt. Die houding per persoon. Of je het idee hebt dat je zelf in de actie stand moet."

Overwegingen

Voor de werknemer

Bedenk, voordat je met je werkgever in gesprek gaat, wat jou het meeste helpt. Geeft je werk afleiding, structuur of houvast? Of levert het extra druk en spanning op? Probeer op basis van jouw wensen en behoeften afspraken te maken met je werkgever.

Voor de werkgever

Als werkgever heb je geen rechtstreeks contact met zorgprofessionals. Het behandeltraject en de terugkeer naar werk zijn twee verschillende werelden die de werknemer zelf met elkaar moet zien te verbinden. Dat is geen makkelijke opgave. Je helpt je werknemer niet door de focus alleen op de terugkeer naar werk te leggen.