LC 00484

Over deze gids

Dit is de praktische gids waarin het proces wordt beschreven voor het creëren van ruimte om gezamenlijk in een gewenste richting te bewegen. De uitgangspunten worden aangestipt en processtappen worden besproken en toegelicht aan de hand van voorbeelden uit de praktijk. De gids pretendeert niet compleet te zijn, waar nodig zal worden verwezen naar de sociale theorie en Foundation. De inzet is dat met deze gids een Facilitator in staat is een proces te begrijpen en te begeleiden. De nadruk ligt op mutual understanding. Shared meaning wordt geadresseerd in het opvolgende hoofdstuk (sociale theorie).

Om oplossingen te vinden die beargumenteerd wenselijk en cultureel haalbaar zijn.

Doel en kern mutual understanding

Een Facilitator of Change begrijpt de verschillende belangen en opvattingen van stakeholders gerelateerd aan wereldwijde en lokale ontwikkelingen, en is in staat om strategische interventies te ontwikkelen voor duurzame transities in de betreffende regio.

De Facilitator of Change gaat in gesprek met belanghebbenden en draagt bij aan een continue proces van interactie, expliciteren en het begrijpen van elkaars perspectieven (en daarbij je oordeel uitstellen), samen leren om samen met betrokkenen bewegingsruimte te creëeren en wenselijke verbeteringen te vinden. - Door wenselijke verbeteringen te vinden die zijn gebaseerd op de belangen en opvattingen van belanghebbenden.

‘Verbinden’ en daartoe continue anderen weten uit te nodigen is de modus operandi van de Facilitator of Change. Dit vereist een houding van openheid / nieuwsgierigheid, oordelen uitstellen, verantwoordelijkheid / eigenaarschap.

Aard van het proces: participatief, iteratief, interdisciplinair, ...

Op basis van een constructieve en brede dialoog een afwegingskader opstellen en ontwikkelen: uitgangspunten, overwegingen, rechten en plichten

Figuur = placeholder: aanpassen voor dit hoofdstuk:

Figuur X: Facilitating change.

Hoe voer je dat uit?

Door middel van dialoog en wederzijds begrip over perspectieven van stakeholders (grensoordelen, d.w.z. aannames, overtuigingen, voorwaarden) (= interventie). Het onderzoeksproces is participatief, interdisciplinair, iteratief en reflexief van aard (Critical Realism). Gemeenschappelijke methodologieën en benaderingen: RMA, actieonderzoek, case study en gefundeerde theorie. Technieken: semi gestructureerd interview en visualisatie van de stakeholders en de situatie.

Focus verleggen: Om hiervoor bewegingsruimte te creëren moeten we onze focus verleggen: Bewegingsruimte ontstaat met behulp van een proces dat kan worden omschreven als ‘co-evolutie’: daarin gaan belanghebbenden continu en gezamenlijk opzoek naar wat ‘de juiste dingen’ zijn om te doen. Bij het werken aan dit soort vraagstukken ligt de focus daarom op het proces en niet op een vooraf vastgesteld resultaat of eindproduct.

Participatief van aard: werk aan het vraagstuk vanuit de insteek van “met elkaar zoeken naar breed gedragen oplossingen” in plaats van de doorgaans gebruikelijke opdrachtgever-opdrachtnemer-relatie “we voeren het voor jullie uit en delen de aanbevelingen met jullie.”

Houding: onderzoekend, nieuwsgierig, willen verbinden, überhaupt willen, openheid, respectvol, verduren, plezier, vertrouwen, verantwoordelijkheid nemen.

“Hoe doen we de dingen goed?” (verificatie) en “Hoe doen we gezamenlijk de goede dingen, en wat zijn die goede dingen dan?” (validatie) gaan hand in hand.

SSM

Om tot breed gedragen oplossingen te komen kun je met elkaar een proces doorlopen dat is geïnspireerd op de Soft Systems Methodology:

1. Wereldbeelden van betrokkenen helder krijgen: gesprekken met betrokkenen voeren vanuit oprechte aandacht.

Voorbeelden van onderwerpen die je in gesprek met betrokkenen kunt bespreken: het (gezamenlijke) doel; wat zijn ‘de goede dingen’ om te doen; wie en wat hoort er bij dit vraagstuk of zou er bij betrokken moeten worden, en wie/wat niet; wat wordt rondom dit vraagstuk beschouwd als relevante bronnen (waarom?), etc.

2. De uitdaging inzichtelijk maken. Beeld daarin de betrokkenen, onderlinge relaties of verbanden en issues uit, met als vereiste dat de betrokkenen zich er in herkennen (bijvoorbeeld middels een rijk plaatje en relevante en sprekende quotes, zie voorbeeld in pagina 5).

3. Organiseer gezamenlijke gesprekken over de (gevisualiseerde) uitdaging, hoe iedereen daar in staat en wat mogelijkheden tot veranderingen zijn.

Fasen 1, 2 en 3 wisselen elkaar af (‘verrijken elkaar’) tot een zeker verzadigingsniveau en dus tot wederzijds begrip.

4. Samen naar wenselijke oplossingen zoeken

5./1. Richting een proces van ‘co-evolutie’ gaan (samen doen → samen leren → samen doen → samen leren, etc.). Een behulpzame vraag hierbij is “Doen we gezamenlijk ‘de juiste dingen’ voor en met betrokkenen in hun sociale en fysieke omgeving, en wat menen we dat deze ‘juiste dingen’ zijn?”

In gesprek gaan aan de hand van de Soft Systems Methodology

1. Finding out (belanghebbenden en hun issues) met behulp van o.a. rijke plaatjes (rich pictures) en geleide gesprekken (guided conversations);
2. Model building (expliciteren van wereldbeelden en systeembeschrijvingen): systeem model, waaronder SSM Purposeful Activity Models (PAM), maar ook andere technieken, zoals bijvoorbeeld System Dynamic (SD) models;
3. Discussing and debating (accommoderen van wereldbeelden) met behulp van validatiesessies;
4. Taking action (daadwerkelijk vooruitgang brengen in een (deel)vraagstuk en de geleerde lessen toevoegen aan een Body of Knowledge and Skills) met behulp van een implementatie-(deel)traject.

Monoloog	Dialoog
Eenrichtingsverkeer	Tweerichtingsverkeer
Afstand	Betrokkenheid
Geen contact	Contact en reacties op elkaar
Inhoud onveranderd	Nieuwe gezichtspunten ontdekken
Partijen onveranderd	Samen leren en veranderen

Discussie	Dialoog
Arena, strijdtoneel	Agora, marktplein
Standpunten innemen	Ervaringen delen
Gericht op winnen/verliezen	Gericht op leren van elkaar
Argumentatieve rationaliteit	Narratieve rationaliteit
Partijen	Mensen met namen en gezichten

“In order to gain access to the true thoughts and feelings of the participants, researchers adopt a non-judgmental stance towards the thoughts and words of the participants. The relationship should be built on mutual trust. The listener becomes the learner, while the participant is the teacher” (Holloway and Wheeler, 2011).

Kijk eens naar figuur X. De olifant staat symbool voor het complexe vraagstuk waarvoor men samen oplossingen wil vinden. Ieders kijk op de olifant wordt sterk gevormd door het (wereld-)beeld (perspectief) dat ze erbij hebben. Dat beeld is gevormd door hun kennis, ervaringen, wensen, waarden, aannames, etc. Voor het kijken naar de olifant (lees: voor het aanpakken van het complexe vraagstuk) is het van belang om zonder oordeel en door de ogen van betrokkenen te kijken en om te begrijpen wat hun wereldbeelden zijn - en misschien om die van jezelf ook vollediger te kunnen zien of zelfs te herzien. Dit kan je doen in de vorm van gesprekken met elkaar en middels gezamenlijke dialoog. Dit leidt al gauw tot eyeopeners en uiteindelijk tot wederzijds begrip. Dit zijn eerste, maar voorwaardelijke, resultaten om het speelveld te vergroten en zo doende breed gedragen oplossingen voor jullie vraagstuk te vinden.

Figuur X: “De blinden en de olifant” door John Godfrey Saxe, naar een Indische legende.

Individuele beelden van betrokkenen bespreken

Waarom / waarvoor

Inclusief link met competenties FoC.

Hoe

• Stappen
• Wat vraagt het van de ander en van jezelf als FoC
• Oefeningen
• Goede voorbeelden

Met elkaar in gesprek gaan

Waarom / waarvoor

Inclusief link met competenties FoC.

Hoe

• Stappen
• Wat vraagt het van de ander en van jezelf als FoC
• Oefeningen
• Goede voorbeelden

Rijke plaatjes maken

• Doel: Samen begrijpen voor ingrijpen.
• Nut: Met behulp van het praatplaatje krijg je de uitdaging beter in beeld en kunnen betrokkenen met elkaar in gesprek gaan en samen zoeken naar betekenisvolle verbeteringen.
• Belangrijkste onderdelen:
  • De betrokkenen en hun rol in de situatie.
  • Hun wensen, doelen en/of ideale rol in de situatie.
  • Hun onderlinge relaties. Wat brengen zij en krijgen zij van anderen?
  • Aanvullende informatie en theorie.

• Vereiste: Het plaatje spreekt voor zich en de betrokkenen herkennen zich er in.

Figuur X: Voorbeeld van een rijk plaatje.

Nalopen: https://www.projectenportfolio.nl/wiki/index.php/LC_00861

Nog verwerken (notities Gabriëlle):

• Slides "Intro bewegingsruimte.pptx" (intro Facilitators Guide > Het Boek)
• Slides "Facilitating change.pptx" (o.a. voor MRDD)
• Slides Kick-start (S1) en boundary questions (S3) (MRDD)
• Slides workshop Verbindend Communiceren https://www.projectenportfolio.nl/images/6/63/Workshop_Verbindend_Communiceren.pdf
• IKH guide en gespreksonderwerpen (ws 4 minor FF): https://www.projectenportfolio.nl/wiki/index.php/LC_00335
• Rollenspel (rol FoC en st.h. ervaren) / oefeningen
• Sfeer van vertrouwen
• Proces (SSM + toegepast onderzoek (GPCM)) toevoegen
• Gesprekstechnieken (boekjes, handleidingen - opm. Kees B)
• 2 blz. aantek. zwart boekje

Dit is een beveiligde pagina.

• Lees hiervoor:
  Principles and Ground Rules
• Lees hierna:
  De basis van Facilitating Change