LC 00121

Doelstelling, ambitie, missie

Samen leren en professionaliseren in een PLG om verbeteringen te vinden voor schoolontwikkeling en andere vraagstukken uit de praktijk.

In aanloop naar een PLG

• Heb lef om te starten. Wat een PLG precies is leer je door het te doen;
• Werk aan een relevant thema uit de praktijk (schoolontwikkeling-vragen);
• Verzamel een team van gemotiveerde, enthousiaste en relevante betrokkenen zoals leerkrachten PO, studenten, docenten en experts;
• De samenstelling van een PLG: homogeen (alleen PO-leraren) of heterogeen (PO-leraren + pabo–studenten) heeft effect op de gedeelde vraag. Deelname aan een PLG kan studenten helpen dieper te leren wanneer het lukt leervragen te formuleren die een match zijn tussen het opleidingsperspectief van de studenten en de ontwikkelingsvraag van de school;
• Informeer alle deelnemers tijdig wat het werken en leren in een PLG inhoudt en oplevert in relatie tot andere samenwerkingsvormen ('van werkgroep naar leergroep'). Voorlichting door leerkrachten ('ambassadeurs') die ervaring hebben met PLG’s aan nieuwkomers, werkt heel goed. Uit de praktijk blijkt dat het informeren over hoeveel uren het werken in een PLG kost wisselend werkt.

Het proces van de PLG

De PLG volgt het proces van co-creatie (zie figuur 1 en 2). De bijeenkomsten volgen elkaar op:

1. Startbijeenkomst;
2. Exploreren - Verkenning en systeemanalyse van de uitdaging;
3. Condenseren - Uitkomst: gemeenschappelijk beeld van de uitdaging;
4. Maken - Stakeholders zoeken samen naar breed gedragen verbeteringen en voeren deze uit;
5. Retro - Uitkomst: gevalideerde handelingsperspectieven | Verkenning en systeemanalyse van de hierop volgende uitdaging | De uitkomsten uit dit onderzoek kunnen worden verdiept middels klassieke onderzoeksmethoden;
6. Stand-up.

Figuur 1: Het boekje over starten met een Professionele LeerGemeenschap, door Bruns en Bruggink (2016, Bazalt).

Figuur 2: Het proces van co-creatie voor het vinden van breed gedragen verbeteringen voor de praktijk.

Leerniveaus

In de PLG wordt op verschillende niveaus geleerd:

Tabel 1: Steeds dieper willen leren (Wierdsma, 2002; Swieringa, 2005; Kim, 2005)

Leerniveau	Aspecten	Kernvraag	Modus	Uitkomst / ambitie
Enkelslag	Regels en structuren	Werkt het?	Moeten, mogen	Verbetering
Dubbelslag	Mentale modellen	Klopt het?	Weten, begrijpen	Vernieuwing
Drieslag	Visie en principes	Ontwikkelt het?	Durven, willen	Ontwikkeling
Vierslag	Morele doelen	Doe het met aandacht en toewijding	Zijn, 'presence'	Duurzame ontwikkeling

Ontwerp en wensen pilot-PLG (fase II)

• Motivatie: het begeleiden van PLG's leer je (enkel) door het te DOEN;
• Antwoord zoeken op de vraag: "Wat zijn goede manieren om een PLG te begeleiden?";
  • Intervisie doen / PLG-bijeenkomsten afsluiten met half uur reflectie en theorie
  • Expertise (just in time) van externe organisaties als RPCZ
• Samenstelling: heterogeen wat betreft ervaring met begeleiding (ook nieuwe begeleiders);
• Begeleiding, opzet en uitvoering door ervaren begeleiders zoals OM-ers;
• Toetscriteria voor een PLG opstellen.

Randvoorwaarden en uitgangspunten

• Verzamel een team van gemotiveerde, enthousiaste en relevante betrokkenen zoals leerkrachten PO, studenten, docenten en experts: Coalition of the Willing
• De samenstelling van een PLG: homogeen (alleen PO-leraren) of heterogeen (PO-leraren + pabo–studenten) heeft effect op de gedeelde vraag. Deelname aan een PLG kan studenten helpen dieper te leren wanneer het lukt leervragen te formuleren die een match zijn tussen het opleidingsperspectief van de studenten en de ontwikkelingsvraag van de school;
• Ga uit van de kennis en ervaring in de groep en betrek de omgeving;
• Focus op wat goed gaat en maak fouten, past toe, kijk terug en verbeter;
• Er wordt geleerd van en gereflecteerd op de inhoud en het proces om die nieuwe inzichten te verkrijgen;
• Samen-leren gebeurt middels critical friends en is gericht op diepe vormen van leren (het voeren van leergesprekken met de studenten heeft echt effect op hen). Leden van de PLG hebben eigen verantwoordelijkheid voor groepsproces.

Good practices, lessons learned, succesfactoren

• Heb lef om te starten. Wat een PLG precies is leer je door het te doen
• Onderzocht is wat kenmerken zijn van effectieve professionaliseringsinterventies (Veen, Meirink, Zwart & Verloop, 2010).  PLG’s zouden dus ook aan deze kenmerken moeten voldoen om effectief te zijn (en doen dat vaak ook):
  • Focus op vakinhoud en vakdidactiek;
  • Actief leren en onderzoekend leren;
  • Collectiviteit: samenwerkend leren en onderzoeken;
  • Duur en verduurzaming (PLG’s hebben tijd nodig om tot duurzame innovatie te leiden);
  • Kwaliteit van de input: inbreng van goed onderbouwde praktijken en theorieën. Structureel overleg met collega’s;
  • Samenhang met beleid. (op landelijk en/of schoolniveau);
  • Theory of improvement (elke interventie moet een goed gevalideerd en expliciete redenering hebben over de samenhang van de interventie met de beoogde leerresultaten van leraren en kinderen; dit kenmerk komt overeen met de doelgerichtheid van PLG).
• Richt je, wat beteft het vraagstuk in de PLG, niet enkel op het leren en de interesses van de individu. De focus is op de praktijk. De student / leerkracht / onderzoeker kan daarin wel een voorkeur aangeven, passend bij zijn interesses of ambities.
• Informeer alle deelnemers tijdig wat het werken en leren in een PLG inhoudt en oplevert in relatie tot andere samenwerkingsvormen ('van werkgroep naar leergroep'). Voorlichting door leerkrachten ('ambassadeurs') die ervaring hebben met PLG’s aan nieuwkomers, werkt heel goed. Uit de praktijk blijkt dat het informeren over hoeveel uren het werken in een PLG kost wisselend werkt.