MIZ Oostkerk (Middelburg)

Het gebouw

Oostkerk, Middelburg (foto: Beeldbank Zeeland, nr. 13213 - ZB).

In de loop van de 17e eeuw groeide de stad Middelburg snel zodat werd besloten tot bouw van een nieuwe kerk. Tussen 1647 en 1667 verrees de achthoekige Oostkerk nadat er geld ingezameld was door middel van extra belasting op de bier en wijn te heffen. Het oorspronkelijke ontwerp was afkomstig van stadsfabriekmeester Bartholomeüs Drijfhout die samenwerkte met Pieter Post. Toen in 1649 Drijfhout kwam te overlijden waren de fundamenten pas gereed. De verdere bouw van de kerk werd uitgevoerd volgens de plannen van architect Arend van 's-Gravesande. De Oostkerk is de eerste kerk te Middelburg die van het begin af aan voor de Hervormde diensten werd gebruikt.

In 1998 heeft de kerk de laatste restauratie ondergaan. De kap is bij deze restauratie geheel herzien, aangezien hier de Bonte Knaagkever veel schade had toegebracht.

Door de hoge onderhoudskosten die het monumentale gebouw voor de Protestantse Gemeente Middelburg, de huidige eigenaar, met zich meebrengt, zag deze zich genoodzaakt begin 2017 te sluiten. Een passende herbestemming voor de kerk wordt in overleg met diverse instanties nog gezocht.

Het orgel

De Rijckere-orgel in de Oostkerk te Middelburg (foto: Beeldbank Zeeland, nr. 35334 - ZB).

Ruim een eeuw moest de Hervormde Oostkerkgemeente het zonder orgel stellen. Pas in 1779 besloot men tot de aanschaf van een orgel. Begin 1780 begonnen de broers Petrus Josephus en Johannes de Rijckere uit Kortrijk (België) met de bouw van het binnenwerk nadat het neoclassicistische orgelfront was gebouwd volgens het ontwerp van Conradt Kayser. Helaas bleken de Vlaamse orgelbouwers niet in staat een orgel volgens Hollands ontwerp te bouwen. Bij een keuring door Joachim Reichner en Johannes Spooreman in maart 1781 werden veel mankementen geconstateerd. Zo was de winddruk te laat, de windladen te nauw en de intonatie van de registers slecht. Joachim Reichner verbeterde het instrument waarbij een nieuwe windlade voor het rugwerk werd vervaardigd, evenals een paar nieuwe balgen en pijpwerk. Na de ingebruikname op 19 januari 1783 werd door de Middelburgse stadsorgelmaker Johannes van Overbeek de Fagot 16' van het hoofdwerk door een Holpijp 8' vervangen en het hoofdwerk, bovenwerk en pedaal verder verbeterd. De definitieve ingebruikname van het De Rijckere-orgel vond plaats op 5 september 1783.

Tussen 1970 en 1973 restaureerde de firma Leeflang het orgel geheel. Op 24 november 1973 vond de ingebruikname plaats. In 1988 is de kas en de frontpijpen van het De Rijckere-orgel gerestaureerd door de firma Leeflang. Hierbij werd het instrument gedeeltelijk geherintoneerd en werd een kopel hoofdwerk-bovenwerk aangelegd. Op 2 juni 1989 werd het instrument feestelijk in gebruik genomen. In 1996 voerde de firma Reil uit Heerde werkzaamheden aan het orgel uit, waarbij de kas in de oorspronkelijk kleurstelling werd geschilderd. (Bron: Orgels in Zeeland)

Vaste organist was Bram Beekman.

Concerten: Orgelconcerten

Oostkerk (Middelburg)

Schema: Muziek VN, Context: Evenementen
Verwant: MIZ Bram Beekman
Voorbeeld van: TMZK Kerk

Referenties

• Orgelconcerten (Oostkerk, Middelburg), Orgelmuziek Middelburg, 2017.
• Middelburg, (voormalige) Oostkerk, Orgels in Zeeland, 2017.