Wat kenmerkt PLG's in het onderwijs in Zeeland?
Uitgangspunten en ambities
- De praktijk is de leer- / werkomgeving;
- Werk samen aan breed gedragen verbeteringen en innovaties voor de praktijk (zie figuur 1 met de fasen van co-creatie);
- Er wordt gewerkt in lerende organisaties, in een kenmerkende cultuur, structuur en een plek waar ontmoeting plaats vindt (o.a. gebaseerd op het werk van Peter Senge);
- Ontwikkelen van persoonlijk meesterschap
- Loslaten (onderzoeken) van mentale modellen
- Ontwikkelen van gemeenschappelijke visie
- Teamleren met als doel processen in de school te verbeteren; diep leren
- Systeemdenken
- Geef en neem ruimte om te experimenteren;
- Ga uit van de kennis en ervaring in de groep en betrek de omgeving;
- Focus op wat goed gaat en maak fouten, past toe, kijk terug en verbeter;
- Er wordt geleerd van en gereflecteerd op de inhoud en het proces om die nieuwe inzichten te verkrijgen;
- Samen-leren gebeurt middels critical friends en is gericht op diepe vormen van leren (het voeren van leergesprekken met de studenten heeft echt effect op hen). Leden van de PLG hebben eigen verantwoordelijkheid voor groepsproces. Besteed aandacht aan de groei van de gemeenschap;
- Het verwerven van competenties komt beter en efficiënter tot stand, er wordt deelbare kennis gegenereerd en er vindt innovatie plaats in het werkveld.
PLG’s als professionaliseringsstrategie
Onderzocht is wat kenmerken zijn van effectieve professionaliseringsinterventies (Veen, Meirink, Zwart & Verloop, 2010). PLG’s zouden dus ook aan deze kenmerken moeten voldoen om effectief te zijn (en doen dat vaak ook):
- Focus op vakinhoud en vakdidactiek;
- Actief leren en onderzoekend leren;
- Collectiviteit: samenwerkend leren en onderzoeken;
- Duur en verduurzaming (PLG’s hebben tijd nodig om tot duurzame innovatie te leiden);
- Kwaliteit van de input: inbreng van goed onderbouwde praktijken en theorieën. Structureel overleg met collega’s;
- Samenhang met beleid. (op landelijk en/of schoolniveau);
- Theory of improvement (elke interventie moet een goed gevalideerd en expliciete redenering hebben over de samenhang van de interventie met de beoogde leerresultaten van leraren en kinderen; dit kenmerk komt overeen met de doelgerichtheid van PLG).
Leerniveaus
Tabel 1: Steeds dieper willen leren (Wierdsma, 2002; Swieringa, 2005; Kim, 2005)
| Leerniveau | Aspecten | Kernvraag | Modus | Uitkomst / ambitie |
|---|---|---|---|---|
| Enkelslag | Regels en structuren | Werkt het? | Moeten, mogen | Verbetering |
| Dubbelslag | Mentale modellen | Klopt het? | Weten, begrijpen | Vernieuwing |
| Drieslag | Visie en principes | Ontwikkelt het? | Durven, willen | Ontwikkeling |
| Vierslag | Morele doelen | Doe het met aandacht en toewijding | Zijn, 'presence' | Duurzame ontwikkeling |
Bronnen
Ervaringen
- Ervaringen met PLG's op HZ University of Applied Sciences
- Ervaringen binnen het programma Scholen voor de Toekomst
Literatuur
- Bruns, M. & Bruggink, M. (2016). Starten met een Professionele LeerGemeenschap. PLG-Teams in het onderwijs. Rotterdam/Amsterdam: Bazalt Educatieve Uitgaven.
- Checkland, P. & Poulter, J. (2010). Soft Systems Methodology. In M. Reynolds, & S. Holwell, Systems Approaches to Managing Change: A Practical Guide. The Open University
- Dienst Onderwijs en Kwaliteit. (2011). HZ Kader voor Praktijkgericht Onderzoek door studenten. Vlissingen: HZ University of Applied Sciences.
- Donk, C. van der & Lanen, B. van (2016). Praktijkonderzoek in de school. Bussum: Coutinho
- DuFour, R. & Fullan, M. (2015). De vijf essenties van leidinggeven aan een PLG. Rotterdam: Bazalt Educatieve Uitgaven
- Kemmis, S. & McTaggart, R. (2005). Participatory Action Research. Communicative Action and the Public Sphere. In N.K. Denzin & Y.S. Lincoln, The Sage Handbook of Qualitative Research (pp. 559-603). Thousand Oaks/London/New Delhi: Sage Publications
- Keulen, H. van, Voogt, J., Wessum, L. van, Cornelissen, F. & Schelfhout, W. (2015). Professionele leergemeenschappen in onderwijs en lerarenopleiding. Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 36(4)
- Kim, 2005
- Klapwijk, R., & Holla, E. (2014). Leidraad onderzoekend en ontwerpend leren. Opgehaald van Wetenschapsknooppunt Zuid-Holland: http://www.wetenschapsknooppuntzh.nl/uploads/Leidraad-onderzoekend-en-ontwerpend-leren-Wetenschapsknooppunt-ZH.pdf
- Korthagen, F.
- Palmer, P. (s.d.). Leraar met hart en ziel. Groningen: Noordhoff Uitgevers
- Ponte, P. (2012). Onderwijs en onderzoek van eigen makelij. Onderzoek met en door leraren. Den Haag: BoomLemma uitgevers.
- Scharmer, C.O. (2009). Theory U, Leading from the future as it emerges. San Francisco BK Publishers
- Senge, P.
- Swieringa, 2005
- Veen, Meirink, Zwart & Verloop, (2010)
- Wenger, E. (1998). Communities of practice. Learning, Meaning and Identity. Cambridge: Cambridge University Press.
- Wierdsma, 2002
- Zondervan, T. (2012a). Leren voor het leven. Naar nieuwe vormen van levensbeschouwelijk onderwijs op de basisschool. In A. Mulder & H. Snoek. Werken met diepgang. Levensbeschouwelijke communicatie in de praktijk van onderwijs, zorg en kerk (pp. 49-78). Zoetermeer: Meinema.