Goes in beweging - aanpak

In de gemeente Goes zijn al verschillende projecten en succesvolle laagdrempelige interventies (zie de bijlage voor een overzicht en korte toelichting) die worden ingezet om gezondheidsachterstanden te verkleinen en burgers te ondersteunen sterker te worden. Deze zijn veelal gericht op het individu en minder op het netwerk. In de praktijk blijkt het echter erg lastig om juist de burgers die extra ondersteuning nodig hebben of een duwtje in de rug kunnen gebruiken (de kansarme gezinnen) te motiveren om deel te nemen aan deze interventies. We staan voor de uitdaging om kansarme gezinnen te bereiken die niet uit zichzelf ergens naar toe gaan. Uit ervaring blijkt dat burgers met een sterker netwerk de interventies eenvoudiger weten te vinden.

Het uiteindelijke doel van een verstevigd en verbreed netwerk is deelname aan gezondheidsbevorderende activiteiten te bevorderen en door ontmoeting met een ander netwerk de persoonlijke context van burgers te verbreden, zodat burgers hun gezondheidsvaardigheden kunnen versterken. De focus ligt hierbij op de ervaren gezondheid, roken, overgewicht en overmatig drinken.

Achterliggende gedachte van het versterken van het netwerk en bewegen als middel in te zetten is dat beide factoren kunnen bijdragen aan samenhang in de wijk en ervaren sociale steun. Met een verbeterde sociale steun kunnen burgers elkaar aanspreken en motiveren meer te bewegen en gezonder gedrag te laten zien waardoor gezondheidsachterstanden kunnen worden verkleind. Uiteindelijk moet dit, samen huidige interventies, resulteren in een afname van roken, alcoholgebruik, overgewicht en psychosociale problematiek.

Met het maken van een startfoto willen we komen tot een gedragen plan van aanpak waarmee de gezondheidsachterstanden van kansarme gezinnen in de Goese wijken in de komende 5 jaar kan worden teruggedrongen.

Doelstellingen

Het uiteindelijke doel van een verstevigd en verbreed netwerk is deelname aan gezondheidsbevorderende activiteiten te bevorderen en door ontmoeting met een ander netwerk de persoonlijke context van burgers te verbreden, zodat burgers hun gezondheidsvaardigheden kunnen versterken. De focus ligt hierbij op de ervaren gezondheid, roken, overgewicht en overmatig drinken.

Achterliggende gedachte van het versterken van het netwerk en bewegen als middel in te zetten is dat beide factoren kunnen bijdragen aan samenhang in de wijk en ervaren sociale steun. Met een verbeterde sociale steun kunnen burgers elkaar aanspreken en motiveren meer te bewegen en gezonder gedrag te laten zien waardoor gezondheidsachterstanden kunnen worden verkleind. Uiteindelijk moet dit, samen huidige interventies, resulteren in een afname van roken, alcoholgebruik, overgewicht en psychosociale problematiek.

Met het maken van een startfoto willen we komen tot een gedragen plan van aanpak waarmee de gezondheidsachterstanden van kansarme gezinnen in de Goese wijken in de komende 5 jaar kan worden teruggedrongen.

Projectresultaat

Wat zijn de resultaten tot nu toe?

De welzijnsorganisatie SMWO zet bewezen effectieve interventies, dan wel good practices (zie bijlage), weg die ook in Goes effect hebben. Echter worden de kansarme gezinnen nog niet (voldoende) bereikt. Zij weten door een beperkt netwerk niet (voldoende) de weg naar deze interventies te vinden, ervaren andere belemmerende factoren of voelen zich niet aangesproken. Vanuit de preventiegedachte wil de gemeente Goes ook de kansarme gezinnen toeleiden naar bestaande interventies ten behoeve van het verminderen van gezondheidsachterstanden.

Wat is het verwachte eindresultaat?

Uit verschillende gegevens van (o.a. GGD, Scoop) blijkt dat in de stad Goes sprake is van een beperkt netwerk en relatief hoge werkeloosheid/bijstandsgerechtigden. Deze factoren blijken een rol te spelen in ervaren gezondheid en leefstijl van mensen. Hoewel er enkele oorzaken aan te wijzen zijn hiervoor (lage tot midden lage SES, hoge aanwezigheid van depressiviteit, lage opleiding en beperkt netwerk) willen we onderzoeken hoe we deze minder positieve factoren kunnen ombuigen. Waardoor de gezondheid positief kan worden beïnvloed. Met ander woorden hoe kunnen we deze burgers motiveren hun gedrag positief te veranderen?

Het idee is hiervoor de wisselwerking tussen het sociaal netwerk en bewegen in te zetten. De inzet op netwerk en bewegen draagt immers bij aan samenhang in de wijk en sociale steun. Het uiteindelijke doel is met een verbeterde sociale steun, toegenomen beweging en gezondheidsvaardigheden gezondheidsachterstanden te verkleinen.

Projectcontext

Uitgangspunten:

We hebben aandacht voor het hele systeem (het gezin en misschien zelfs een generatie erbij). In dit project wordt de focus gelegd op ouders/opvoeders, zij hebben een belangrijke voorbeeldfunctie als het gaat om gezonde leefstijl.
In Goes staan we na de transitie van het Sociaal Domein op het punt de transformatie in gang te zetten. Onderdeel hiervan is een preventieplan om de beweging naar de voorkant te kunnen maken. Goes in Beweging kan dienen als laagdrempelige aanpak en tevens ondersteunend werken ten behoeve van de effectiviteit van andere onderdelen. Tevens worden bestaande interventies versterkt (zie bijlage).
Dit project zal onderdeel zijn van de wijkgerichte aanpak en doorontwikkeling brede school waar we de komende jaren meer vorm aan willen geven i.k.v. de ontwikkelingen sociaal domein en de transformatie.
De projecten De Zeeuwse Elementen (Blue Zone) en Gezond in de Stad focussen zich eveneens op gedragsverandering. Goes in Beweging sluit hier op aan: juist de kansarme gezinnen die we willen bereiken, kunnen we ook met deze projecten niet bereiken. Terwijl hier de grootste winst is te behalen, op alle gebieden van gezondheid. Met Goes in Beweging zetten we in op kwalitatief en kwantitatief verbeteren van het netwerk van deze doelgroep. Uiteindelijk draagt het dus ook bij aan de effectiviteit van andere projecten waar we als gemeente Goes op inzetten.

Doelgroep

De focus ligt op kansarme gezinnen met een gezondheidsachterstand in de stad Goes - in dit gebied woont een kleine 75% van de totale populatie van de gemeente Goes (37.000). Dit betreft de wijken: Goese Polder (incl. wijk Goese Meer), Goes West, Goes Oost (incl. wijk Noordhoek), Goes Zuid en Goes Centrum. In deze wijken woont een populatie van 13.375 met een ervaren beperkt netwerk.

Het doel is alle kansarme gezinnen uit deze wijken te bereiken met de focus op ouders/opvoeders uitgaande van voorbeeldgedrag en het gezin als systeem. Dit sluit aan op het gedachtegoed van de transitie/transformatie: één gezin, één plan, één regisseur.

Om mensen uit kansarme gezinnen te kunnen bereiken is het van belang te onderzoeken wat op individueel niveau belemmerende en stimulerende factoren zijn om te gaan bewegen en/of gezonde leefstijl keuzes te maken. Maar ook ervoor te zorgen dat de verschillende doelgroepen in de wijken (kansarm en kansrijk) elkaar kunnen ontmoeten. Daarvoor is het van belang te weten hoe beide groepen met elkaar in verbinding kunnen worden gebracht. Het netwerk en de belemmerende en risicofactoren staan hierbij centraal. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van sleutelfiguren in de wijk. Dit zijn vertrouwde gezichten waar mensen hulp aan durven te vragen.

Werkwijze

De benodigde stappen voor de komende jaren op hoofdlijnen

Hoe leefwerelden (kansarm/kansrijk) te verbinden? à Realiseren startfoto met als doel inzicht te krijgen in de doelgroepen, wat belemmerende en stimulerende factoren zijn en wat hen kan verbinden. GGD, SMWO en HZ zullen middels enquêtes, interviews, keukentafelgesprekken, signaleren e.d. gegevens verzamelen voor de startfoto.

Voor het maken van de startfoto zijn gemeente Goes, GGD Zeeland en SMWO (welzijnsorganisatie) basispartners. Zij zullen waar nodig burgers en overige partners uit het veld benaderen die nodig zijn voor het maken van de startfoto en het plan van aanpak. Denk hierbij aan het maatschappelijke middenveld, zoals welzijn, onderwijs, zorg, kerken, verenigingen, wijk- en dorpsverenigingen, diverse Goese raden, politie etc. Ook sleutelfiguren in de wijk zijn van belang. Dit kunnen zowel professionals als burgers zijn.

Hogeschool Zeeland wordt gevraagd samen met SMWO de wijken in kaart te brengen. SMWO zal samen met de sleutelfiguren de kansarme gezinnen bevragen. HZ zal een scan van de openbare ruimte maken en de betrokkenen in de wijken in kaart brengen. Na afloop van het verzamelen van resultaten worden de bevindingen met een aantal partners uit het maatschappelijk middenveld op wijkniveau gedeeld. GGD is leading in het samenvoegen van de resultaten en opleveren van een plan van aanpak per wijk, gedifferentieerd naar subdoelgroepen. Gemeente Goes bewaakt als projectleider op hoofdlijnen.

Vanuit het op te stellen plan van aanpak en toeleiden van kansarme gezinnen naar bewegingsinterventies op maat (letterlijk en figuurlijk) à Door het inzetten van succesvolle Goese interventies (zie bijlage), bijvoorbeeld de netwerkcoach en beweegcoach, wordt het netwerk van kansarme burgers vergroot en verbreed.

Toe leiden naar bestaande gezondheidsbevorderende interventies à Vergroten van de gezondheidsvaardigheden door burgers deel te laten nemen aan een interventie als bijvoorbeeld ‘elke stap telt’, de ‘stadstuin’ of ‘ruilwinkel’ (zie bijlage).

Stappen 2 en 3 worden pas na het maken van de startfoto duidelijk en zullen na het maken van de startfoto worden uitgewerkt in het plan van aanpak.

Betrokkenen

Projectleiders	Lenneke Strijd / Marjan van den Ende – beleidsmedewerkers afdeling samenleving
Ambtelijk opdrachtgever	Marcel Stuart – afdelingshoofd samenleving
Bestuurlijk opdrachtgever	Jo-Annes de Bat en André van der Reest – wethouders
Interne partners	Pieter Paardekooper, Ietje Baars, Elia ter Wisscha – beleidsmedewerkers WMO, jeugd en sociaal domein
Externe partners	Leonie Ernst (GGD), Yvonne van Renswoude (SMWO), HZ, sleutelfiguren in de wijk en overige partners uit het maatschappelijk middenveld.