Bewustwording
Bewustwording bij kinderen en vervolgens bij ouders
Kinderen staan, zeker tot een bepaalde leeftijd, onbevooroordeeld in het leven. Op school krijgen ze voorlichting of les over mensen met een beperking. Op straat zullen zij spontaan hun ouders er van vergewissen dat daar aan de overkant iemand met een beperking loopt. Geen oordeel, meer een constatering die ze graag willen delen met hun ouders. Dit kan in sommige situaties leiden tot een wat gegeneerde ouder die het kind uitlegt dat je niet moet staren noch moet wijzen. En tegelijkertijd is de ouder zich weer even bewust.
In Rilland is hierop voortgeborduurd. Vrijwilligers organisatie Manteling heeft een lespakket opgesteld met spellen en lees- en lesmateriaal gericht op kinderen, ouders en leerkrachten over het ziektebeeld dementie. De voorbereidingen zijn nu in volle gang om dit op een school in Rilland in te zetten en te testen. Dus wat betekent deze ziekte, wat zijn de gevolgen, maar vooral ook hoe normaal deze ziekte is. En dat mensen met de ziekte nog steeds onderdeel zijn van onze maatschappij en hoe belangrijk het is voor mensen om ook dat gevoel te hebben nog steeds onderdeel uit te maken. Dit zal in een aantal gevallen waarschijnlijk leiden tot grote hilariteit of een frons op het voorhoofd, maar naarmate de lessen zich opvolgen hoe normaler het zal worden. 'Raar' zijn die zaken waar je het minst mee wordt geconfronteerd in je dagelijks bestaan. Maar als die 'rare' dingen of gedragingen onderdeel worden van het dagelijks bestaan, zijn ze ineens niet zo raar meer. In dit curriculum wordt ook gekeken naar een mogelijk bezoek aan de woningen in Rilland specifiek ontwikkeld en bewoond door mensen met dementie. Op deze manier blijft het niet alleen bij een verhaal of voorlichting, maar worden de verhalen mensen van vlees en bloed.
Een hopelijk bijkomend effect van de scholing aan de leerlingen is het gegeven dat de kinderen thuiskomen met verhalen. Ouders vragen in veel gevallen naar de dag van hun kind en wat ze geleerd hebben. Of worden zoals in bovenstaand beschreven voorbeeld van de persoon met een beperking, in het dagelijks bestaan geconfronteerd met zaken die kinderen meekrijgen op school. Veel ouders zijn gevoelig voor onderwerpen waar hun eigen kinderen mee bezig zijn en ervaren het als een 'eye-opener' om te zien hoe makkelijk kinderen zich conformeren aan een nieuwe werkelijkheid. Door kinderen op een goede manier in aanraking te brengen met de gevolgen van dementie en hoe zich dat kan voordoen in het 'normale' leven, geeft een ingang naar de bewustwording van de ouders. Kijken met de ogen van hun kinderen, bewust worden van het 'anders' om ons heen en dat aannemen als een vanzelfsprekendheid voor de diversiteit binnen onze samenleving. En binnen een draagkrachtige samenleving, mogelijk die helpende hand even toesteken op het moment dat we een verward persoon op straat aantreffen, of de deur even ophouden voor iemand die slechter ter been is dan wijzelf. In veel gevallen nemen we informatie pas tot ons als het relevant is voor onze eigen dagelijkse situatie. Het foldertje over Alzheimer bij de huisarts blijft daar staan totdat we zelf geconfronteerd worden met de ziekte, binnen onze familie of vriendenkring. En met de huidige informatie-overload, geef de samenleving eens ongelijk. De ingang voor bewustwording bij het kind en daaruit voortvloeiend de ouders, lijkt daarmee een goede mogelijkheid. Want ook als het niet de eigen kring betreft, de interesses of zaken die het kind bezighouden, zijn in veel gevallen voor ouders sowieso relevant.
Bewustwording van de buitenruimte
Onze huidige samenleving en infrastructuur lijkt in veel gevallen niet goed of onvoldoende toegerust op ouderen, mensen met een beperking en in het specifiek mensen met dementie. Organisaties en gemeenten zijn zich hiervan steeds meer bewust en proberen de noodzakelijke veranderingen te treffen om voor alle klanten en burgers een veilige en prettige leefomgeving te creëren binnen de (on)mogelijkheden zoals deze er zijn.
En om de noodzakelijke veranderingen door te voeren is het van essentieel belang om dit in co-creatie te doen met de doelgroep waarvoor de veranderingen doorgevoerd worden. Ook op dit vlak zijn er initiatieven in gang gezet in Rilland om dit consequent en structureel in te bedden in het veranderproces.
Het zit vaak (nog) niet in het proces ingebakken als er vernieuwingen doorgevoerd worden om de eindgebruiker betrokken te houden. Bij de start vinden er nog goede inventariserende gesprekken plaats, maar tijdens de uitwerking en oplevering wordt dit proces niet herhaald. Vaak met als gevolg dat er bij in gebruik name door de doelgroep allerlei veranderingen doorgevoerd moeten worden of er geen gebruik van wordt gemaakt. Het is zonde van alle energie en extra kosten. (projectleider)
Ze hebben de tuin hierachter helemaal opnieuw ingericht. Maar ik zie er nooit iemand in lopen of zitten. Vervolgens doe ik een aanvraag voor een parkeerbordje voor de deur, want zowel mijn vrouw als ik zijn niet zo goed meer ter been, en dan wordt deze afgewezen. Terwijl een aantal buren wel een eigen parkeerplaats hebben gekregen. Die tuin hadden ze mogen laten zitten, geef mij maar een parkeerplaats. (mantelzorger)
In Rilland is het initiatief ontstaan om met relevante organisaties en de gemeente een wandeling te maken door Rilland vanuit de optiek van een persoon met dementie. Welke veranderingen zouden een toegevoegde waarde hebben en leiden tot een dementievriendelijke gemeente. Welke delen van Rilland lenen zich daarvoor en waar is nu werkelijk behoefte aan. Op deze wijze kunnen de behoeften van de doelgroep goed meegenomen worden aan de tekentafel van de professional.