Kansen op korte en lange termijn
Op weg naar een duurzame arbeidsmarkt
Zoals beschreven in het hoofdstuk 'krapte en oorzaken' wordt de krapte op de arbeidsmarkt in de vrijetijdssector niet veroorzaakt door één uitdaging en daarom is er ook niet één oplossing. Om de uitdagingen aan te pakken samengewerkt moet worden tussen partijen zoals overheid, onderwijs, ondernemers en kennisinstellingen. In dit hoofdstuk beschrijven we enkele oplossingsrichtingen waar aan gedacht kan worden.
Duurzaam werkgeverschap en employer branding
Een van de veel benoemde oorzaken van de arbeidskrapte in de vrijetijdssector is het imago. Het imago waar de sector mee kampt is er een van mindere arbeidsvoorwaarden, een minimaal salaris en lastige werktijden. Het ontbreekt partijen in de vrijetijdssector in de huidige situatie aan het vermogen om dit imago te ontwikkelen en zo (potentiële) werknemers te enthousiasmeren, binden en behouden. Het beeld dat werken in de sector een vak is waarin je veel kunt leren, groeien en jezelf ontwikkelen ontbreekt.
Leestip: Verschillende partijen op zowel regionaal als nationaal niveau zetten zich in voor een aanpak van de huidige arbeidsmarktuitdagingen. Een van de initiatieven waarbinnen dit gedaan wordt is het Hospitality Pact waar duurzaam werkgeverschap een van de centrale thema's is. Lees hier meer over deze projecten:
+ korte samenvatting Zeeuwse Hospitality Pact incl. lees meer over dit project
+ korte samenvatting nationaal Hospitality Pact incl. lees meer over dit project
Een van de oplossingsrichtingen voor het verbeteren van het imago zou het investeren in duurzaam werkgeverschap kunnen zijn. Duurzaam werkgeverschap is een begrip dat bestaat uit meerdere thema's. Zo wordt binnen duurzaam werkgeverschap aandacht besteed aan werkgeluk, duurzame inzetbaarheid van medewerkers, vitaliteit en arbeidsvoorwaarden en diversiteit en inclusie. Per thema zijn er verschillende factoren die bijdragen aan hoe iemand dit thema ervaart. Zo kan duurzame inzetbaarheid bijvoorbeeld gestimuleerd worden door doorgroeimogelijkheden aan te bieden aan werknemers en draagt een balans tussen werken en leven bij aan werkgeluk.
Leestip: HZ Kenniscentrum Kusttoerisme deed in 2022 onderzoek naar de betekenis van duurzaam werkgeverschap in de context van de Zeeuwse vrijetijdssector. Lees de rapportage hier.
Employer branding is een combinatie van marketing en wervingspraktijken zodat klanten, medewerkers en andere belanghebbenden het beeld van de gewenste organisatie herkennen. Met andere woorden, het employer brand (merkgeversmerk) vertegenwoordigt het imago van een organisatie zoals waargenomen door de huidige en potentiële werknemers. Het implementeren van een employer brand heeft verschillende voordelen:
- Helpt bij het werven en behouden van toptalent voor het bedrijf wat resulteert in een betere dienstverlening en hogere productiviteit;
- Substantiële geloofwaardigheid creëert voor het bedrijf;
- De problemen vermindert bij de werving en kosten daarvan verlaagt;
- Het aantal geschikte kandidaten verhoogt;
- De reputatie van het bedrijf versterkt;
- De huidige medewerkers stimuleert om de doelstellingen van de organisatie te bereiken;
- Leidt tot een hogere mate van bedrijfsloyaliteit en daarmee behoud van personeel;
Leestip: In de rapportage van het Center of Expertise in Leisure, Tourism and Hospitality (CELTH) leest u meer over de waarde van het employer branding concept voor de Nederlands Gastvrijheidssector. Lees de rapportage hier.
Door duurzaam werkgeverschap en employer Branding te ontwikkelen binnen de vrijetijdssector creëren bedrijven voor zichzelf een betere concurrentiepositie, grotere aantrekkingskracht voor potentiële werknemers, grotere medewerker betrokkenheid, werkgeluk en groter persoonlijk welzijn van medewerkers. Door dit in een samenwerking te doen wordt niet alleen gewerkt aan de ontwikkeling van de bedrijfsidentiteit op individueel bedrijfsniveau, maar zorgt de massa voor een positieve impuls voor het imago op sectorniveau. Het verbeteren van het imago op sector-niveau zorgt voor meer aantrekkingskracht van de sector en de hieraan gerelateerde opleidingen. Dit zal leiden tot meer arbeidspotentieel voor de sector en zien wij als HZ Kenniscentrum Kusttoerisme daarmee als een oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt. Om ondernemers te ondersteunen bij het werken aan duurzaam werkgeverschap binnen de eigen organisatie maakte HZ Kenniscentrum Kusttoerisme voor ondernemers een tool waarin zij meer informatie en handige tips kunnen vinden over dit onderwerp.
Invoegen tool duurzaam werkgeverschap (nog te ontwikkelen)
Onderwijsketen en perspectief
De vrijetijdssector bestaat uit een breed scala aan industrieën, waaronder toerisme, horeca, evenementen, recreatie en entertainment. Deze sectoren zijn sterk afhankelijk van opgeleide professionals om kwaliteit te kunnen bieden en als sector te kunnen groeien. Door te investeren in een structurele onderwijsketen en perspectief te bieden aan studenten en medewerkers, kan de vrijetijdssector een bloeiende en concurrerende industrie worden. Het zorgt voor een constante toevoer van goed opgeleide professionals die in staat zijn om te voldoen aan de steeds veranderende eisen van de sector. Bovendien draagt het bij aan economische groei, werkgelegenheid en de algemene ontwikkeling van de maatschappij. Door een sterke onderwijsketen kunnen opleidingsinstellingen nauw samenwerken met bedrijven uit de vrijetijdssector om curricula te ontwikkelen die aansluiten bij de behoeften van de industrie. Dit zorgt voor een betere afstemming tussen onderwijs en werkgelegenheid, wat leidt tot een nog grotere inzetbaarheid van afgestudeerden. Daarnaast biedt een structurele onderwijsketen perspectief voor zowel studenten als medewerkers in de vrijetijdssector. Het stelt studenten in staat om te profiteren van een gestructureerd leertraject dat hen voorbereidt op een succesvolle carrière in de sector. Bovendien kunnen medewerkers in de vrijetijdssector profiteren van voortdurende bijscholing en professionele ontwikkeling via de onderwijsinstellingen, waardoor ze up-to-date blijven met de nieuwste trends en ontwikkelingen.
In Zeeland zijn verschillende aanbieders met diverse opleidingsvorm en niveau's te vinden die direct gebonden zijn aan de vrijetijdssector. Voorbeelden van opleidingen zijn:
+ Scalda: Zeeuwse praktijkroutes : https://www.scalda.nl/richtingen/praktijkroutes/zeeuwse-praktijkroute-horeca-toerisme#:~:text=Bij%20de%20Zeeuwse%20Praktijkroute%20Horeca,je%20wilt%20leren%20en%20wanneer.
+ HZ University of Applied Sciences: Tourism Management: https://hz.nl/en/study-programmes/tourism-management
HZ University of Applied Sciences: Associate Degree Food and Gastronomy: https://hz.nl/opleidingen/food-gastronomy-associate-degree-deeltijd
Technologische innovatie
In de toekomst wordt naar verwachting steeds meer werk uitgevoerd door robots, artificial intelligence en automatiseringstechnologieën. Meegaan in technologische ontwikkelingen biedt nieuwe kansen voor organisaties. Technologie maakt het onder andere mogelijk bedrijfsprocessen te herstructureren, werknemers meer in hun kracht te zetten, flexibeler te werken en helpt om sneller te kunnen inspelen op veranderende eisen en wensen.
Leestip: HZ Kenniscentrum Kusttoerisme ontwikkelde een kansenkaart technologisering voor de vrijetijdssector. In deze kaart vinden werkgevers concrete voorbeelden die kunnen dienen als inspiratie voor het aangaan van uitdagingen op werknemersgebied. De voorbeelden in de kansenkaart variëren van klein tot groot en van eenvoudig toe te passen tot zeer innovatief. Bekijk de kansenkaart hier.
Bedrijfsvoering 2.0
Als ondernemer in de vrijetijdssector heb je naast de hiervoor benoemde oplossingsrichtingen ook de mogelijkheid om kritisch te kijken hoe personeelstekorten op een andere manier opgelost kunnen worden dan met werknemers op nieuwe digitale middelen. Hiermee bedoelen we dat nieuwe oplossingsrichtingen met betrekking tot de huidige gang van zaken ook een uitkomst kunnen bieden. Voorbeelden van nieuwe oplossingsrichtingen en werkwijzen vindt je hieronder.
+ Pieken en dalen in werkdrukte afvlakken
Veel bedrijven in de vrijetijdssector hebben te maken met pieken en dalen wanneer het gaat om de vraag van de bezoeker. Waar op een camping bijvoorbeeld pieken in drukte zitten rond inchecktijd is dit voor een restaurant rond etenstijd. Pieken als deze kunnen mogelijk afgevlakt worden door mensen te stimuleren op een eerder/later tijdstip in te checken of door een beperking te zetten op het aantal reserveringen. Op deze manier blijft de werkdruk voor medewerkers houdbaar en kwaliteit gewaarborgd.
+ Flexibilisering in concept, assortiment en de inrichting van service;
Aantrekken nieuw talent
Ondanks het feit dat Nederland een krappe arbeidsmarkt heeft worden niet alle kansen om werknemers aan te trekken benut. Kansen liggen in het aantrekken van nieuw talent dat niet voor de hand ligt, zoals: werkzoekenden en werkenden uit andere sectoren, statushouders, werknemers uit het buitenland of mensen met een arbeidsbeperking. Door binnen de organisatie te kijken welke werkzaamheden passen bij de competenties en ervaringen van nieuwe talenten kan een efficiëntere inrichting ontstaan waar werknemers in hun kracht worden gezet.
.
Slimme bereikbaarheid
Organisaties zijn in sommige gevallen niet aantrekkelijk voor bepaalde groepen werknemers in verband met mobiliteitsarmoede. Mobiliteitsarmoede kan omschreven worden als de mate waarin een groep mensen beperkt toegang heeft tot vervoersmiddelen en mobiliteitsvoorzieningen. Iemand heeft bijvoorbeeld minder vervoersmogelijkheden wanneer in zijn of haar omgeving geen bus rijd of wanneer iemand niet beschikt over een autorijbewijs en auto om op de plaats van bestemming te komen. Een mindere toegang tot vervoersmiddelen kan een probleem zijn bij de wens om te gaan werken bij een bepaald bedrijf. Het slim inrichten, waar mogelijk in samenwerking, van mobiliteitsoplossingen voor groepen werknemers die problemen ervaren op het gebied van mobiliteit kan een werkgever helpen bij het invullen van arbeidsplaatsen.